صنعت‌قطعه طی دهه‌های اخیر مدیون برخی مدیران و شرکت‌هایی است که به‌رغم وجود مشکلات نه‌تنها دست از کار نکشیدند، بلکه روز به‌روز بر وسعت کار خود افزوده و میزان داخلی‌سازی قطعات را افزایش داده‌اند. گروه صنعتی پارت لاستیک یکی از بزرگ‌ترین کارخانه‌های قطعه‌سازی در کشور است. این گروه دارای شرکت‌های زیرمجموعه بسیاری است که بخش بزرگی از نیاز خودروسازان به‌قطعات را تامین می‌کنند.
شرکت بسپار تابان به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های مهم این گروه، طی دو دهه اخیر وظیفه تامین شیلنگ و لاستیک‌های مورد نیاز خودروسازان داخلی به‌خصوص محصولات پر تیراژ پژو، سمند و... را برعهده داشته است. کیفیت بالای محصولات این شرکت سبب شده است بازار این قطعات تقریبا به‌صورت کامل در دست این شرکت باشد. بسپار تابان طی سال جاری با رشد ۲۵ درصدی وزنی تولید مواجه شده و چندین قطعه را که در گذشته به‌صورت وارداتی تامین می‌شده، داخلی‌سازی کرده است.
درهمین زمینه با علی رادبوی، مدیرعامل شرکت بسپارتابان (زیرمجموعه گروه صنعتی پارت لاستیک) به گفت‌وگو پرداختیم.
نقطه آغاز فعالیت بسپارتابان در چه زمانی بوده و عمده فعالیت این شرکت در چه بخشی است؟
شرکت بسپارتابان زیرمجموعه گروه صنعتی پارت لاستیک است. فعالیت گروه از سال ۶۲ آغاز شده؛ اما فعالیت درحوزه قطعات خودرو را از دهه ۷۰ با قطعات پرسی و نوارهای آب‌بندی آغاز کرد. تمام این قطعات در یکی از بخش‌های مشهد تولید می‌شد و در دهه ۸۰ قطعات دیگری به‌مجموعه اضافه شد و حجم کار و خطوط تولید تا حد زیادی افزایش یافت. درنتیجه تولید قطعات به‌صورت تخصصی دنبال شد. به‌عنوان مثال پروفیل در یک شرکت جداگانه تولید شد و قطعات لاستیکی و لوله‌های لاستیکی سیالات نیز در شرکت دیگری. حتی کارگاهی که ابزار و قالب را برای ما تولید می‌کرد، تبدیل به‌یک شرکت مجزا به‌نام همگر توس شد. یعنی کار ما به‌قدری توسعه پیدا کرد که این شرکت تولید ابزار و قالب و... برای سایر شرکت‌ها را برعهده گرفته است. درمجموع بیش از ۱۴ شرکت تولیدی در گروه صنعتی پارت لاستیک فعال هستند. شرکت بسپار تابان سال ۸۲ تاسیس شد و وظیفه اصلی آن هم تولید شیلنگ‌های لاستیکی کم‌فشار بود.
پیش از تاسیس شرکت بسپار تابان این شیلنگ‌های لاستیکی در ایران تولید می‌شد؟
بله؛ اما با سطح فنی بسیار پایین و عمدتا برای بازار لوازم‌یدکی خودرو. این قطعات برای خودروهایی مانند پژو ۲۰۶ و ۴۰۵ در آن مقطع عمدتا به‌صورت وارداتی تامین می‌شد. ما جزو نخستین شرکت‌هایی بودیم که دانش تولید شیلنگ‌های لاستیکی را بومی‌سازی کردیم. اصولا روش استانداردی که برای تولید این قطعات انجام می‌شود، برای نخستین‌بار در بسپار تابان و مجموعه پارت لاستیک انجام شد.
این داخلی‌سازی چگونه شکل گرفت و همکاری شما با شرکت‌های خارجی در چه سطحی است؟
قبل از تولید شیلنگ، با شرکت‌های خارجی ارتباط خوبی گرفتیم. نخستین مورد، شرکت کوپراستاندارد فرانسه بود که همکاری را آغاز کردیم. با این شرکت کار انتقال دانش فنی نوار آب‌بندی را آغاز کردیم و پس از این‌که قرار شد شیلنگ‌ها را تولید داخلی کنیم، به‌تجربه خوبی طی چندسال همکاری با شرکای خارجی دست پیدا کردیم. برای تولید شیلنگ در ابتدای کار از دانش فنی هاچیتسون فرانسه بهره گرفتیم و تعیین خط تولید، خرید مواداولیه، فرمولاسیون و... را با کمک آن توسعه دادیم. قطعات ۲۰۶ و ۴۰۵ را تولید کردیم و در سال ۸۲ تولید انبوه این محصولات آغاز شد.
درحال حاضر چند نوع از شیلنگ‌های موجود در خودروهای فعلی را تولید می‌کنید؟
شیلنگ‌ها دسته‌بندی مختلفی دارد؛ شیلنگ‌های انتقال آب، بخارات، سوخت و هوا. تمام این‌ها را در بسپارتابان در فشارهای مختلف تولید کرده‌ایم. برنامه ما فشارهای پایین و متوسط بود. ما شیلنگ‌های با فشار ۳۰ بار تا ۷۰ بار را در برنامه تولید داشتیم. این روند ادامه پیدا کرد تا سال ۱۳۹۷. شرکت بسپارتابان به‌صورت اختصاصی برای تمام محصولات ایران‌خودرو تولید انجام می‌داد. هرچند گروه برای سازه‌گستر و بهمن کار می‌کرد. شیلنگ‌های تمام محصولات ایران‌خودرو را که در بحث داخلی‌سازی مطرح بود، تولید کردیم. ما توانستیم تامین‌کننده اول باشیم و در کنار ما یکی، دو شرکت دیگر هم به‌عنوان تامین‌کننده‌های دوم و سوم فعالیت می‌کردند. درسال ۱۳۹۶ همکاری با سازه‌گستر را شروع کردیم و طی یک سال موفق به اخذ تاییدیه قطعات پراید و تیبا شدیم. به‌عنوان تامین‌کننده اول سازه‌گستر وارد کار شدیم و درحال حاضر اکثر قطعات ما سهم بالای ۷۰ درصدی در سازه‌گستر دارد. همچنین ۷۰ درصد سهم بازار شیلنگ‌های فشار کم و متوسط ساپکو را تامین می‌کنیم.
برای چه مدل‌هایی تولید دارید؟
قطعات خانواده تیبا، ساینا، کوئیک و تمام مدل‌های پراید را تولید می‌کردیم و شاهین را هم در برنامه داریم. همچنین طراحی شیلنگ تمام پروژه‌های جدید سازه‌گستر با ماست که شامل اطلس و آریا می‌شود. در ساپکو هم همین‌طور بوده است که شامل ۲۰۶ و مدل‌های مختلف سمند و دناپلاس می‌شود. با ۳۰۱ هم کار را شروع کردیم که بعد از کنار رفتن آن با تارا ادامه دادیم. بعد از تغییرات موتوری، مجبور به‌تغییر در برخی قطعات و طراحی و تولید شیلنگ‌ها شدیم. همچنین قطعات ریرا را هم طراحی و برای تایید ارسال کرده‌ایم.
داخلی‌سازی روی این قطعات چقدر است؟
داخلی‌سازی به‌این معناست که قطعه داخلی شده؛ اما به‌معنای مستقل شدن در بحث واردات مواداولیه نیست. به‌این معنا که خودروساز مجبور به‌واردات قطعات لاستیکی نیست و این کار را ما انجام می‌دهیم. اما کائوچویی که ما برای نوارهای آب‌بندی، شیلنگ‌های لاستیکی، ضربه‌گیرها و... استفاده می‌کنیم کاملا وارداتی است. درواقع این مدل از کائوچو در کشور تولید نمی‌شود. بر این اساس کائوچوی مصرفی در قطعاتی که ما تولید می‌کنیم، وارداتی است.
از کجا این کائوچو را وارد می‌کنید؟
واردات از کشورهای ژاپن، کره‌جنوبی و کشورهای اروپایی انجام می‌شود. کائوچو و برخی مواداولیه به‌هر حال وارداتی است؛ اما دانش تولید لاستیک‌های خودرو داخلی شده و ما توان تولید انواع این لاستیک‌ها را به‌دست آورده‌ایم. زمانی که رنو پارس در ایران فعال بود، درمورد تولید قطعات لوله سوخت و نوارهای آب‌بندی تندر ۹۰ از ابتدا با شرکت ما همکاری کرد. چراکه ما دانش فنی چهار شرکت بزرگ اروپایی را در اختیار داشتیم. تجربه و دانش فنی ما سبب تولید قطعه‌ای شد که رنو درخواست داشت و حتی این قطعات را به رومانی صادر می‌کردیم. چراکه هم‌زمان لوگان در رومانی و ایران تولید می‌شد.
صادرات ادامه پیدا نکرد؟
در آن مقطع هم به داچیا صادرات داشتیم و هم نیازهای ایران‌خودرو و سایپا را پوشش می‌دادیم. اما مشکلات تامین مواداولیه و مباحث ارزی، کار را به‌جایی رساند که در تامین خطوط خودروسازان با چالش مواجه شدیم و رنو اجازه صادرات نداد. رنو می‌گفت اولویت برای تامین قطعه داخل ایران است و بعد از آن بحث صادرات. در حال حاضر با روسیه برای صادرات قطعات وارد مذاکره شده‌ایم و کار به‌صورت جدی پیش می‌رود.
بسیاری از قطعات استاندارد نیستند و خاص یک خودرو است. ما زمانی به‌مصر صادرات داشتیم؛ چراکه خودرو ۴۰۵ در این کشور تولید می‌شد. اما در پروژه‌های جدید تولید قطعات استاندارد را در پیش خواهیم گرفت که قابلیت مصرف در هر خودرویی را دارد.
چه میزان از تولید شما برای بازار لوازم یدکی و چه میزان سهم خودروساز می‌شود؟
بیش از ۷۰ تا ۷۵ درصد تولید ما برای خودروسازان است و حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد هم در اختیار خدمات پس از فروش قرار می‌گیرد. به‌طور کلی بسیاری از قطعات ما در بازار لوازم‌یدکی مصرف چندانی ندارد؛ مگر در شرایط خیلی خاص. برای گروه بهمن از ابتدا نوارهای دور شیشه وانت مزدا تا ماه گذشته که تولید این خودرو متوقف شد، در شرکت بسپارتابان در حال تولید بود.
آیا برای خودروسازان دیگر بخش‌خصوصی نیز برنامه‌ای برای تولید دارید و آیا این مساله برای قطعه‌ساز صرفه اقتصادی دارد؟
کار را با دو خودروساز کرمان‌خودرو و مدیران‌خودرو آغاز کرده‌ایم و قرار است با آن‌ها همکاری داشته باشیم. اما سرعت تغییر در محصولات چینی بسیار بالاست. بنابراین نوع کار ما با ایران‌خودرو و سایپا قابل تعمیم به‌خودروسازان چینی نیست.
برخی محصولات خودروسازان بخش‌خصوصی حداکثر ۲ سال عمر دارند و به‌طور کلی اشکال کار، تیراژ تولید است. به‌عنوان مثال شیلنگ‌هایی که ما تولید می‌کنیم در چین با تیراژ بالایی تولید
می‌شود و مثلا روزی ۲۰۰ عدد به‌شرکت ایرانی تحویل می‌دهد. حالا ما قرار است این روزی ۲۰۰ عدد را تامین کنیم. این مساله قیمت را بالا می‌برد.
تولید شیلنگ و لاستیک برای این خودروسازان تا چند درصد روی داخلی‌سازی آن‌ها تاثیرگذار است؟
فکر می‌کنم در حد ۲ تا ۳ درصد داخلی‌سازی تاثیرگذار است.
روند تولید در سال جاری چگونه بوده و با چه چالش‌هایی در این بخش مواجه بوده‌اید؟
با وجود این‌که از ابتدای سال بحث حمایت از تولید مطرح شد، اما شرایط به‌شکل دیگری پیش رفت. ابتدای سال به‌بانک‌ها مراجعه کردیم که به ما گفتند امسال، سال انقباض است و خیلی روی کمک بانک حساب نکنید. بانک‌ها تسهیلات را از ما دریغ کردند. هر سال به ایران‌خودرو و سایپا کمک مالی می‌شد؛ اما در سال جاری فعلا خبری نیست. این روند، فشار تامین نقدینگی را تا حد چشمگیری افزایش داده است. اما به‌رغم این شرایط، تولید ما در شرکت بسپار تابان در سال جاری با ۲۵ درصد رشد وزنی همراه بوده است. بر این اساس حجم تولید ما درمقایسه با سال‌های پیش خوب بوده، اما دورنمای خوبی را مشاهده نمی‌کنیم.
فشار نقدینگی سبب نشده است کیفیت محصول بسپار تابان کاهش یابد؛ درواقع در شرایط موجود بسیاری از قطعه‌سازان مجبور هستند از کیفیت کار کم کنند. شما این مساله را چگونه مدیریت کردید؟
در مورد کیفیت، هم نقدینگی و هم سیاست قیمت‌گذاری و محدودیت واردات برخی مواداولیه می‌تواند اثرگذار باشد. قطعا طراحی و ساخت قطعات بر اساس مواداولیه قابل تامین و موجود و قیمت مورد نظر مشتری انجام می‌شود.
همان‌طور که قبلا اشاره کردم در تولید قطعات ما اصلی‌ترین ماده که پلیمر خاص است، به‌صورت وارداتی تامین می‌شود و تمام تلاش خود را در حفظ شرایط توافقی با مشتری مطابق با اسناد فنی به‌کار می‌گیریم.
برنامه‌های آینده شرکت بسپار تابان شامل چه مواردی است؟
شرکت سندن تقریبا عمده سهم کولر خودروهای داخلی را تامین می‌کند. ما با این شرکت طی سال‌های اخیر بحث تولید شیلنگ‌های فشار بالا را جلو بردیم. شیلنگ کولر یک قطعه صددرصد وارداتی است. شیلنگ‌های کولر جزو شیلنگ‌های فشار بالا هستند و باید کیفیت مناسبی داشته باشند. دانش فنی این شیلنگ‌ها هم در همکاری با شرکت‌های خارجی در گذشته به‌نوعی به‌دست آمده و در این بخش سرمایه‌گذاری مناسبی صورت گرفته است. این شیلنگ‌ها دارای ۷ لایه هستند و ما موفق شدیم خطوط تولید را راه‌اندازی و بومی‌سازی کنیم. نمونه کولر با شیلنگ‌های تولیدی ما به‌خط تولید ایران خودرو برای تست و بررسی ارسال شده است. شیلنگ کولر یک قطعه استاندارد است که برای تمام خودروها کاربرد دارد و پتانسیل بسیار خوبی جهت صادرات دارد.
برنامه‌ای هم برای صادرات این قطعه دارید؟
یکی از برنامه‌های صادراتی ما همین محصول است؛ چراکه با دانش روز تولید شده و به‌لحاظ قیمتی با محصولات اروپایی قابل رقابت است. شرکت سندن پیش از این شیلنگ‌ها را از ژاپن و کره تامین می‌کرد. در کنار تامین صد در صد نیاز سندن قطعا به‌صادرات این محصول نیز خواهیم پرداخت. همچنین تولید شیلنگ‌های فرمان هیدرولیک هم در برنامه تولید ما قرار دارد. شیلنگ ترمز هم به‌دلیل پیچیدگی خاصش درحال حاضر به‌صورت وارداتی تامین می‌شود. اما ما قصد داریم این محصول را هم داخلی‌سازی کنیم. چراکه قطعه استانداردی است و امکان صادرات برای آن وجود دارد. ما تکنیک تولید این شیلنگ را به‌دست آورده‌ایم و طی ماه‌های آینده تولید خواهیم کرد. تولید این شیلنگ‌ها ۵۰ درصد ارزبری را کاهش می‌دهد.
برای خودرو برقی و ورود به این بحث آماده هستید؟ دراین راستا چه قطعاتی را می‌توانید تولید کنید؟
با توجه به دانش بسیار خوب در زمینه قطعات پلیمری و فلزی و بهره‌مندی از امکانات آزمایشگاهی و تولیدی متناسب در این حوزه، قطعا سبد مناسبی از قطعات خودرو برقی را تولید خواهیم کرد. به‌طور کلی برقی‌سازی بسیاری از قطعه‌سازان را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد. چراکه بسیاری از شیلنگ‌های ما در خودرو برقی جایگاهی ندارد؛ اما شیلنگ‌های دیگری در این خودروها وجود دارد که می‌توان برای تولید آن‌ها برنامه‌ریزی کرد.
